Ananasy pochodzą z Ameryki Południowej, gdzie do dzisiaj rosną jako chwasty. Ich owoce są wprawdzie jadalne, ale znacznie mniejsze i gorszej jakości. Obecnie uprawia się go we wszystkich krajach tropikalnych, a największymi światowymi producentami ananasów są USA (wraz z Hawajami) oraz Brazylia i Malezja.

 

Jest byliną osiągającą wysokość od 60 do 100 cm. W trzecim roku wegetacji, ze środka różyczki utworzonej z wielu szablastych, kolczastych na szczycie liści wyrasta kwiatostan w kształcie kolby, na której zakwita sto kilkadziesiąt fioletowych kwiatów. Są one osadzone na osi kwiatostanu spiralnie i bardzo gęsto.

Ananasy rosnące dziko są zapylane przez owady lub kolibry, natomiast odmiany uprawne wytwarzają jagody bez nasion.

Jadalną częścią ananasa są liczne jagody zrastające się z mięsistą osią kwiatostanu i przysadkami kwiatowymi. Dojrzałe owoce osiągają masę około 2, a nawet 5 kilogramów, na szczycie są opatrzone licznymi, krótkimi liśćmi.

Bardzo soczysty, żółty lub czerwonawy miąższ ananasów ma przyjemny, orzeźwiający smak i zapach. W pełni dojrzałe owoce zawierają dużo cukrów, kwasy organiczne oraz prowitaminę A, witaminy z grupy B i witaminę C, jak również enzymy proteolityczne nazywane bromelinami. Swój specyficzny, wspaniały aromat zawdzięcza ananas zawartości estru metylowego kwasu masłowego.

Reklama

 

Świeży owoc ananasa jest przede wszystkim luksusowym owocem deserowym. Nadaje się również doskonale na soki, kompoty i konfitury. Używa się go także do wyrobu wina.

Nazwa ananas pochodzi od indiańskiego wyrazu „anana”, co oznacza aromat aromatów i rzeczywiście, zapach tych owoców przypomina jednocześnie maliny, jabłka, poziomki i melony.

Pierwszym Europejczykiem, który zetknął się z uprawą ananasów był Kolumb, zaś pierwszymi badaczami, którzy opisali tę roślinę byli przyrodnicy hiszpańscy – Las Casas i Oviedo.

Oczywiście w Europie roślina ta nie może być uprawiana w gruncie, natomiast zupełnie dobrze czuje się w warunkach szklarniowych, toteż w najbogatszych krajach Europy już w XVIII wieku rozpowszechniły się tzw. „ananasarnie”. W Holandii, w pobliżu Lejdy w 1737 roku uzyskano pierwsze ananasy szklarniowe. Mniej więcej w tym samym czasie dojrzały również pierwsze ananasy w Wersalu, w ananasarniach Ludwika XV.

Także w Polsce, w okresie międzywojennym te wspaniałe owoce uprawiano w Łańcucie. Później, w wyniku udoskonalenia środków transportu, które umożliwiały import z krajów tropikalnych, te szklarniowe uprawy stopniowo zanikały.

Od wieków spożywanie ananasów zalecano przede wszystkim przy chorobach gorączkowych. Były też znanym lekiem moczopędnym i przeciwrobaczym. W Indiach, jeszcze do dzisiaj soku z liści ananasów używa się jako skutecznego leku likwidującego pasożyty przewodu pokarmowego.

We współczesnym lecznictwie największe znaczenie ma zawarta w owocach ananasa bromelina (Bromelinum), otrzymywana z łodyg ananasa oraz sok ananasowy pozyskiwany z jego owocostanów.

Bromelina jest glikoproteiną, która ułatwia trawienie białek, tłuszczów i skrobi. Działa także przeciwzapalnie i przeciwobrzękowo (zwiększa przepuszczalność błon komórkowych, co przyspiesza cofanie się obrzęków). Ułatwia także przenikanie antybiotyków i rozszerza wydzielinę oskrzelową.

Stosuje się ją w chorobach dróg oddechowych, przewodu pokarmowego (żołądka, dwunastnicy, jelita cienkiego) wywołanych zmniejszonym wydzielaniem enzymów oraz w leczeniu chorób reumatycznych.

Bromelina uzyskiwana z odpadów ananasów w przemyśle spożywczym służy, podobnie jak papaina z owoców papai, do zmiękczania mięsa.

Sok ananasowy zawiera również bromelinę, cukry, kwasy organiczne, olejek eteryczny, wanilinę i witaminę C. Używa się go w stanach zapalnych błony śluzowej żołądka, a w mieszaninie z wodą (w postaci sprayu) przy katarze.

Miękki wosk pozyskiwany z liści i owocni ananasa ma natomiast zastosowanie w przemyśle kosmetycznym.