Badanie nasienia, czyli spermy (stąd inne nazwy – spermogram lub semiogram) to podstawowe badanie diagnostyczne oceniające męską płodność. Pozwala określić parametry nasienia – jakość, objętość i szybkość upłynnienia – oraz poznać przyczyny niemożności zapłodnienia.

 

 

Rzadko wykonuje się je w związku z ustalaniem ojcostwa, często natomiast wtedy, gdy mimo starań o dziecko, kobieta nie zachodzi w ciążę, choć nie ma ku temu żadnych przeciwwskazań ginekologicznych. Prawie 40 proc. przypadków braku dzieci spowodowanych jest właśnie złym stanem nasienia jej partnera.

 

Badanie

Nasienie musi pochodzić koniecznie z jednego, pierwszego wytrysku po 3–5 dniowej wstrzemięźliwości seksualnej (dotyczy kontaktów seksualnych i masturbacji). Należy pobrać wszystko do pojemnika (ogrzanego do temperatury ludzkiego ciała) i dostarczyć do laboratorium w ciągu 30 minut.

W przypadku spornego ojcostwa badanie odbywa się w laboratorium pod okiem biegłego lekarza. Najpierw trzeba wypełnić ankietę lub zgłosić informacje dotyczące: czasu oddania nasienia, liczby dni wstrzemięźliwości seksualnej poprzedzających badanie, stosowanych używek i leków, nałogów, przebytych schorzeń (na przykład świnki czy chorób przenoszonych drogą płciową), doznanych urazów w okolicy jąder, narażenia na działanie szkodliwych czynników (takich jak wysoka temperatura, silne pole magnetyczne, promieniowanie jonizujące, ultradźwięki itp.).

UWAGA: jeśli na ten sam dzień przewidziano badanie krwi i nasienia, to najpierw należy zbadać krew.

Reklama

 

W laboratorium

Ocenie poddaje się plemniki, wydzielinę prostaty oraz pęcherzyki nasienne. Kolejno sprawdzane są:

  • właściwości fizykochemiczne i biofizyczne spermy, takie jak objętość i szybkość upłynnienia nasienia
  • liczba plemników oraz rodzaj ruchu, a także procent żywych plemników w nasieniu (ocena mikroskopowa)
  • budowa plemników

 

Wyniki

Wszystkie wyniki podawane są w formie pisemnej po kilku dniach. Gdy są one negatywne i wskazują na niepłodność lub niezgodność ojcostwa, powtarzamy badanie 2–3 krotnie co 3 miesiące (tyle trwa okres dojrzewania plemników) dla uzyskania pewności. Jeśli chodzi o ustalenie lub wykluczenie ojcostwa, badanie można powtórzyć po 10 dniach, a następnie po kolejnych 30 dniach, również dla uzyskania pewności.

 

Jak odczytać wyniki badania nasienia?

Obecnie odczytanie wyniku badania nasienia nie stanowi problemu, gdyż najczęściej laboratorium podaje odpowiednie normy i od razu można stwierdzić, czy wynik mieści się we właściwym zakresie.



Przykładowe wyniki badania nasienia – prawidłowe parametry nasienia

Czas upłynnienia

<60 min

Objętość

>=2 ml

pH

>=7,2

Zapach

typowy kasztanów

Kolor

białawy opalizujący

Lepkość

prawidłowa

Liczba plemników w 1 ml

>=20 mln

Całkowita liczba plemników o prawidłowej budowie

>15% prawidłowych

Żywotność

>75%

Ruchliwość

>=50% typ a +b,

lub >25% typ a

Aglutynacja

nieobecna

Liczba leukocytów

<=1 mln/ml

Komórki spermatogenezy

<5 mln/ml

Cynk całkowity

>2,4 mikromola

Fruktoza całkowita

>13 mikromoli



Normy, które powinno spełniać prawidłowe nasienie, ustaliła Światowa Organizacja Zdrowia (WHO). Opracowano je na podstawie analizy nasienia płodnych mężczyzn w wieku 31 (±5) lat, z ośmiu krajów na trzech kontynentach. Czas oczekiwania partnerek tych mężczyzn na dziecko wynosił ≤12 miesięcy.



Prawidłowe normy nasienia według WHO 2010

Objętość ejakulatu

≥1,5 ml

Całkowita liczba plemników w ejakulacie

≥39 mln

Koncentracja plemników (liczba plemników w 1 ml nasienia)

≥15 mln/ml

Ruchliwość (progresywne/nieprogresywne)

40%

Ruchliwość plemników typu D (nieruchome)

<60%

Plemniki progresywne (A+B)

≥32%

Żywotność (procent plemników żywych)

≥58%

pH

≥7,2

Morfologia plemników (procent prawidłowych form)

≥4%

Leukocyty test z preoksydazą

<1 mln

Immunobeat test

<50%

Fruktoza

≥13 mmol/ejakulat



Na podstawie „WHO laboratory manual for the Examination and processing of human semen, 2010”.