Świeżo upieczeni rodzice, w zależności od wysokości dochodów, mogą liczyć na trzy różne świadczenia: jednorazową zapomogę z tytułu urodzenia dziecka wypłacaną przez gminę w kwocie 1000 zł (tzw. becikowe), dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu urodzenia dziecka, również w kwocie 1000 zł oraz tzw. becikowe samorządowe uchwalane na terenach konkretnych gmin.

Becikowe jako jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka przysługuje matce lub ojcu dziecka albo opiekunowi prawnemu lub faktycznemu dziecka. Otrzymamy je niezależnie od wysokości naszych dochodów. Bez znaczenia jest także, czy dziecko urodziło się w związku małżeńskim, czy poza nim. Istotne jest jedynie, by dziecko urodziło się żywe. Jeżeli ciąża jest mnoga i zostaniemy rodzicami bliźniaków lub większej gromadki, otrzymamy zapomogę po 1000 zł na każde dziecko. Nie otrzymamy tego świadczenia, jeżeli członkowi rodziny przysługuje zagranicą świadczenie z tytułu urodzenia dziecka, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

Zapomoga jest przyznawana jedynie na wniosek osoby uprawnionej. Na jego złożenie mamy 12 miesięcy od dnia narodzin dziecka. Nieco inaczej jest w wypadku, gdy wniosek dotyczy dziecka objętego opieką prawną, opieką faktyczną albo dziecka przysposobionego. Mamy wówczas 12 miesięcy od dnia objęcia dziecka opieką albo przysposobienia, ale musimy zdążyć przed ukończeniem przez dziecko 18. roku życia. Jeżeli złożymy wniosek po terminie, zostanie on pozostawiony bez rozpoznania.

Wniosek składamy w urzędzie gminy lub miasta albo w ośrodku pomocy społecznej (jeżeli to MOPS wypłaca świadczenia rodzinne) w miejscu naszego zamieszkania. Do wniosku musimy załączyć dokument stwierdzający tożsamość wnioskodawcy (najlepiej ksero dowodu osobistego), skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub inny dokument urzędowy potwierdzający datę urodzenia dziecka, pisemne oświadczenie, że na dziecko nie zostało wcześniej pobrane becikowe, np. przez drugiego z rodziców oraz – to nowość – zaświadczenie lekarskie o pozostawaniu przez ciężarną pod opieką medyczną od 10 tygodnia ciąży, o czym niżej.

 

Dodatek z tytułu urodzenia dziecka

Dodatek z tytułu urodzenia dziecka przysługuje matce lub ojcu albo opiekunowi prawnemu dziecka, ale tylko wówczas, gdy spełniają tzw. kryterium dochodowe. Dodatek może też otrzymać opiekun faktyczny dziecka w wieku do ukończenia przez nie pierwszego roku życia, o ile nie został on przyznany rodzicom lub opiekunowi prawnemu. Świadczenie to jest jednorazowym dodatkiem do zasiłku rodzinnego i otrzymamy je tylko wówczas, gdy mamy prawo do tego zasiłku. Przypomnę, że aby otrzymać zasiłek, dochód na osobę w rodzinie nie może być wyższy niż 504 zł, a gdy w rodzinie jest dziecko niepełnosprawne – 583 zł na osobę. Dodatek wynosi 1000 zł i przysługuje na każde urodzone dziecko. Jeżeli zatem występujemy o adopcję więcej niż jednego dziecka lub urodziły się nam np. bliźniaki, otrzymamy kwotę po 1000 zł na każde dziecko. Aby otrzymać dodatek, trzeba złożyć dokumenty wymagane do przyznania zasiłku rodzinnego, akt urodzenia dziecka oraz zaświadczenie lekarskie o pozostawaniu przez ciężarną pod opieką medyczną.

 

Zaświadczenie lekarskie

Od 1 listopada 2009 r. roku weszła w życie istotna zmiana – aby uzyskać jednorazową zapomogę oraz dodatek z tytułu urodzenia dziecka, trzeba przedłożyć zaświadczenie lekarskie potwierdzające, że matka dziecka pozostawała pod opieką lekarską co najmniej od 10 tygodnia ciąży do porodu. Zgodnie z interpretacją nowych przepisów ogłoszoną przez Ministerstwo Pracy wymóg dostarczenia zaświadczenia lekarskiego dotyczy wszystkich wniosków składanych od 1 listopada 2009 r. bez względu na termin urodzenia dziecka. Jak z tego wynika, zaświadczenie muszą dostarczyć nie tylko kobiety, które zaszły w ciążę po 1 listopada 2009 r., ale także te, które urodziły dziecko wcześniej i dopiero po tej dacie występują o przyznanie becikowego. Aby otrzymać zaświadczenie, przyszła matka przynajmniej raz w każdym trymestrze ciąży powinna skorzystać ze świadczeń zdrowotnych udzielanych w ramach podstawowej opieki zdrowotnej, ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych lub leczenia szpitalnego. Zaświadczenie powinien wystawić bezpłatnie, na podstawie dostępnej dokumentacji dotyczącej opieki lekarskiej w ciąży, np. lekarz, który odbierał poród bądź lekarz prowadzący ciążę. Może to być zarówno lekarz ubezpieczenia zdrowotnego, jak i mający prywatną praktykę. Przepisy nie określają specjalizacji lekarza wystawiającego zaświadczenie, natomiast ustalają wzór formularza, na którym powinno być sporządzone takie zaświadczenie. Formularz można znaleźć np. na stronie internetowej Ministerstwa Zdrowia.

Wymóg przedłożenia zaświadczenia lekarskiego nie dotyczy osób będących prawnymi lub faktycznymi opiekunami dziecka, a więc przybranych rodziców ubiegających się o becikowe lub dodatek z tytułu urodzenia dziecka.

 

Becikowe gminne

Kolejną formą pomocy dla młodych matek jest tzw. becikowe gminne lub samorządowe, czyli jednorazowa zapomoga wypłacana rodzinom lub matkom zamieszkałym na terenie gminy, w wysokości ustalonej przez radę gminy lub miasta. Zasady wypłacania tego świadczenia, jego wysokość oraz dokumenty niezbędne do jego uzyskania określa w uchwale rada gminy (miasta). Zasadą jest, że na jedno dziecko może być przyznana tylko jedna zapomoga. Becikowe samorządowe obowiązuje jedynie w niektórych gminach, a jego wysokość to zazwyczaj kilkaset złotych.