Biopsja to popularna obecnie metoda diagnostyczna. Polega na pobraniu fragmentu tkanki, narządu lub guza w celu potwierdzenia lub wykluczenia choroby, a także określenia jej stadium i rokowań leczenia. Pobrany materiał, po odpowiedniej obróbce technicznej, trafia do pracowni histopatologicznej, gdzie jest dokładnie oceniany pod mikroskopem.

 

Termin „biopsja” pojawił się w XIX wieku za sprawą francuskiego dermatologa Ernesta H. Besniera (1831–1909). W pewnym sensie był on przeciwieństwem autopsji, pojmowanej wówczas jako badanie tkanek martwego organizmu i sekcja zwłok.

 

Rodzaje biopsji

Biopsję wykonuje się – za pomocą nakłucia lub w trakcie zabiegu operacyjnego – po stwierdzeniu podejrzanego rozrostu tkanek.

Rodzaje biopsji zależą właśnie od sposobu pobrania materiału do badania. Rozróżnia się:

  • biopsję aspiracyjną cienkoigłową (BAC) – to pobranie próbki komórek za pomocą cienkiej igły wprowadzonej do tkanki i po przyłożeniu podciśnienia (pociągnięcie tłoka strzykawki podłączonej do igły),
  • biopsję aspiracyjną cienkoigłową celowaną (BACC) – to biopsja aspiracyjna cienkoigłowa wykonywana pod kontrolą USG,
  • biopsję gruboigłową – polega ona na wprowadzeniu specjalnej grubej igły bioptycznej do tkanki i pobraniu jej cylindrycznego wycinka; uzyskuje się w ten sposób kawałek tkanki lub narządu,
  • biopsję wycinkową – polega ona na chirurgicznym wycięciu fragmentu tkanki chorobowo zmienionej; rodzajem tego typu biopsji jest tak zwana oligobiopsja, gdy specjalnym narzędziem (kleszczykami lub końcówką endoskopu) pobiera się niewielką ilość tkanki,
  • biopsję wiertarkową – polega ona na pobraniu specjalnym wiertłem (trepanem) wałeczka zmienionej tkanki; najczęściej jest stosowana w diagnostyce kości,
  • biopsję rysową i wyskrobiny – polega ona na zdrapaniu specjalną łyżeczką pasemka tkankowego w narządzie jamistym (jest szeroko stosowana w ginekologii dla oceny zmian chorobowych w błonie śluzowej macicy).

Reklama

 

Wybrane badania biopsyjne

 

Biopsja nerki

Trwa około 20 minut i jest przeprowadzana jest w znieczuleniu miejscowym. Pacjent leży na brzuchu, pod którym układa się worek z piaskiem zapobiegający przemieszczaniu się nerek. Biopsja nerki pozwala stwierdzić zmiany w jej budowie oraz określić stopień zaawansowania choroby, głownie w obrębie kłębuszków nerkowych i śródmiąższa.

 

Biopsja jelita cienkiego

Pacjent połyka specjalną kapsułkę wyposażoną w zgłębnik półtorametrowej długości. Umiejscowienie zgłębnika lekarz obserwuje na monitorze. Kiedy zgłębnik dotrze do jelita cienkiego, pobierany jest wycinek tkanki. Badanie pozwala zdiagnozować chorobę trzewną, zespół Leśniowskiego-Crohna, Whipple’a oraz chłoniaka górnego odcinka przewodu pokarmowego.

 

Biopsja skóry

Trwa od kilku do kilkunastu minut. Badanie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Pacjent siedzi lub leży. Biopsja skóry pozwala rozpoznać stany przedrakowe, rozwinięte nowotwory, a także łuszczycę i liszaja płaskiego.

 

Biopsja wątroby

Pozwala między innymi na zdiagnozowanie marskości, stłuszczenia oraz przewlekłych i aktywnych stanów zapalnych w miąższu wątroby. Wykonuje się ją w szpitalu, w znieczuleniu miejscowym. W trakcie badania pacjent leży na plecach. Po biopsji wątroby nie powinno się wstawać przez mniej więcej dobę.

 

Biopsja szpiku

Przeprowadzana jest w znieczuleniu miejscowym, a u dzieci – niekiedy w znieczuleniu ogólnym. Trwa kilka minut. Szpik pobiera się z mostka lub kości biodrowej (dorośli), a także z kości piszczelowej i kręgów lędźwiowych (dzieci). W trakcie biopsji pacjent leży na plecach lub na brzuchu.

 

 

Biopsja tarczycy

Jest to nakłucie „podejrzanego” miejsca, aby uzyskać komórki tarczycy i zbadać je pod mikroskopem (tak zwane badanie cytologiczne). Wykonuje się to pod kontrolą USG przy pomocy cienkich igieł.

 

Biopsja piersi

Umożliwia precyzyjną diagnostykę zmian w piersi. Wykonuje się ją, aby ocenić podejrzane zmiany wykryte podczas mammografii lub podczas samobadania piersi. Badanie polega na pobraniu tkanki do badań histopatologicznych. Pozwala określić rodzaj zmian w piersi. Najczęściej przeprowadza się otwartą biopsję chirurgiczną w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym. Wykonuje się także:

  • biopsję cienkoigłową, polegającą na wprowadzeniu cienkiej igły do zmiany w piersi. Najczęściej jest ona wykonywana w znieczuleniu miejscowym. Metoda ta jest szybka i mało uciążliwa. Pozwala pobrać do badania jedynie materiał komórkowy.
  • biopsję gruboigłową – to jedna z metod mało inwazyjnych, wykonywanych w znieczuleniu miejscowym. Pojedyncze preparaty tkanki pobiera się kilkukrotnie, badanie to wymaga więc kilku wkłuć.
  • biopsję mammotomiczną – jest ona przeprowadzana w warunkach ambulatoryjnych w znieczuleniu miejscowym (trwa około 20–30 minut) i pozwala na bardzo precyzyjną diagnostykę zmian w piersi. Po badaniu nakłada się plaster i opatrunek uciskowy, który zdejmuje się po upływie doby. Po zabiegu można od razu wrócić do zwykłej aktywności.

 

Biopsja endometrium

To diagnostyczne wyłyżeczkowanie jamy macicy. Trwa kilka minut i jest wykonywane w znieczuleniu ogólnym. Podczas biopsji pacjentka leży na fotelu ginekologicznym. Badanie pozwala wykluczyć lub potwierdzić zmiany chorobowe (także nowotworowe) w obrębie śluzówki kanału szyjki i jamy macicy oraz wykluczyć ciążę pozamaciczną Wskazaniem do łyżeczkowania są też obfite i długotrwałe krwawienia z dróg rodnych (również nieregularne miesiączki i krwawienia po menopauzie).

 

Biopsja gruczołu krokowego (stercza)

Biopsję stercza można wykonać przez dwa dojścia: przez okolicę krocza lub przez kiszkę stolcową.

Badanie polega na pobraniu – przy użyciu specjalnie do tego przeznaczonej igły biopsyjnej – cienkich skrawków (szerokości około 1 mm) tkanki gruczołu krokowego, które następnie ocenia lekarz specjalista histopatolog. Pobrania tych wycinków można dokonać dzięki wykorzystaniu aparatu USG zaopatrzonego w specjalnie do tego celu przystosowaną prowadnicę biopsyjną. Biopsję gruczołu krokowego najczęściej wykonuje się w znieczuleniu miejscowym, stosując żel ze środkiem przeciwbólowym.

Jest to badanie inwazyjne i wymaga jest odpowiedniego przygotowania pacjenta – powinien on być na czczo, zastosować środek przeczyszczający i przyjąć lek o działaniu przeciwbakteryjnym. Rodzaje obu specyfików należy uzgodnić wcześniej z urologiem wykonującym biopsję.