Czerniak należy do najbardziej złośliwych nowotworów. Zazwyczaj umiejscawia się na skórze, ale może także pojawiać się na błonach śluzowych jamy ustnej, odbytnicy, żołądka, a nawet na siatkówce oka. Charakteryzuje się wczesnymi przerzutami, a w jego leczeniu bardzo dużą rolę odgrywa wczesne rozpoznanie. Najczęściej chorują osoby w średnim wieku.

 

 

Ten typ nowotworu wywodzi się z melanocytów (to znaczy komórek barwnikowych wytwarzających i zawierających melaninę), które ulegają złośliwej przemianie. W wielu wypadkach jest śmiertelny.

Szczególna złośliwość tego nowotworu jest spowodowana dużą skłonnością do wczesnych przerzutów oraz niewielką podatnością na leczenie.

Reklama

 

Gdzie się umiejscawia

Ponad 90 proc. wszystkich czerniaków pojawia się na skórze, ale nowotwór ten może się umiejscawiać wszędzie tam, gdzie są komórki barwnikowe – wewnątrz gałki ocznej, na błonie śluzowej narządów płciowych, w jamie ustnej, krtani, przełyku, żołądku, jelitach i odbycie. Najczęściej powstaje w obrębie znamion barwnikowych – tak zwanych pieprzyków.

 

Przyczyny

Zachorowaniu sprzyja nadmierne opalanie (na słońcu, ale też w solarium), obniżenie odporności, mechaniczne drażnienie (ucisk, tarcie, uderzenie).

 

Grupa ryzyka

Grupę ryzyka stanowią osoby o jasnej karnacji, narażone na przewlekłe działanie promieniowania słonecznego, zwłaszcza w dzieciństwie. Na czerniaka choruje nieco więcej kobiet niż mężczyzn, za to przebieg choroby jest zwykle cięższy u panów.

Czerniaki najczęściej występują u osób w średnim wieku, natomiast bardzo rzadko zdarzają się u dzieci przed okresem pokwitania. W Europie obserwuje się średnio 10 zachorowań na 100 000 mieszkańców (a na przykład w Australii 20–30 na 100 000).

 

Objawy

Objawem czerniaka najczęściej jest czarny guzek (choć może mieć także kolor prawie biały lub na przykład niebieski), otoczony czerwonym zapalnym rąbkiem. Często rozwija się w obrębie znamienia barwnikowego (pieprzyka). Najbardziej niebezpieczne są znamiona o średnicy większej niż 5 mm, nierównych brzegach i niejednolitym zabarwieniu. Inne objawy to świąd w okolicy zmiany i krwawienie.

 

Diagnostyka

Każdą podejrzaną zmianę musi ocenić dermatolog (gołym okiem lub za pomocą dermatoskopu). W razie potrzeby lekarz zleci badanie histopatologiczne.

 

Leczenie

Najważniejsze jest szybkie rozpoznanie. We wczesnym okresie czerniak jest bowiem całkowicie wyleczalny. Podstawową metodą leczenia jest chirurgiczne usunięcie zmiany.

 

Profilaktyka

Łatwiej zapobiegać niż leczyć, dlatego profilaktycznie warto umiarkowanie się opalać, stosować kremy ochronne z filtrem, a także regularnie kontrolować u dermatologa i usuwać podejrzane znamiona z miejsc często drażnionych (bielizną, paskiem, grzebieniem) i rzadziej oglądanych (na przykład na narządach płciowych).