Gwajakowiec leczniczy rośnie na morskich wybrzeżach tropikalnej Ameryki od Florydy aż po Wenezuelę oraz na Antylach i Wyspach Bahama.
Uprawia się go przede wszystkim w Kalifornii, na Florydzie oraz w Kolumbii, Wenezueli, a także na Tahiti i w Dominikanie.
Jest niewielkim drzewem o złożonych liściach, składających się z kilku par skórzastych, jajowatych listków. Jego efektowne, błękitne kwiaty zakwitają zebrane po kilka w pęczkach na szczytach gałązek. Owocem jest mięsista, nieco skórzasta, czerwonawożółta torebka wypełniona czarnymi nasionami.
Drewna gwajakowego używały plemiona indiańskie jeszcze w okresie prekolumbijskim, jako skutecznego środka w leczeniu kiły. W tym właśnie celu sprowadzono go do Europy. Jego ówczesne nazwy świadczą o tym jak wysoko był ceniony. Określano go nazwą świętego drewna (Lignum sanctum), drewna życia (Lignum vitae) lub drewna błogosławionego (Lignum benedictum).
W lecznictwie stosuje się obecnie zarówno drewno gwajakowe (Lignum Guajaci) jak i wydzielającą się z niego żywicę (Resina Guajaci) o brunatnym, ceglastym lub karminowym zabarwieniu.
Żywicę otrzymuje się również poprzez długotrwałe gotowanie drewna w wodzie. Sprzedaje się ją w formie niewielkich kawałków, których słodkawo-gorzki smak przechodzi stopniowo w ostry i drażniący.
Żywica gwajakowa zawiera wiele substancji leczniczych, takich jak gwajakol, gwajacyna, saponiny i olejek eteryczny bardzo zasobny w azulen, zupełnie jak nasz rodzimy rumianek.
Odwary z drewna i nalewki z żywicy stosuje się przede wszystkim w dolegliwościach reumatycznych i artretycznych. Zaleca się je także jako leki napotne, moczopędne, usprawniające przemianę materii i „czyszczące krew”.
Nalewka z żywicy ma zastosowanie w stomatologii oraz ze względu na zapach podobny do zapachu róży herbacianej – w przemyśle kosmetycznym.
Teresa Lewkowicz-Mosiej