Krtań to istotny odcinek dróg oddechowych łączący gardło z tchawicą. Jest miejscem, przez które powietrze ze środowiska zewnętrznego przechodzi do płuc podczas wdychania i w odwrotnym kierunku podczas wydychania. We wnętrzu krtani znajdują się struny głosowe, jest to więc narząd mowy.
Umiejscowienie
Krtań jest umiejscowiona w środkowym odcinku szyi. Ma 4–6 cm długości. Jej położenie w stosunku do kręgosłupa zależy od płci i wieku. U dorosłego mężczyzny krtań leży na wysokości IV–VII kręgu szyjnego, a kobiety – między III a VI kręgiem. Ostateczne jej położenie ustala się po 7. roku życia.
Budowa
Krtań jest zbudowana ze szkieletu (trzech chrząstek parzystych i trzech nieparzystych połączonych więzadłami i stawami), z jamy krtani (wraz z wyściełającą ją błoną śluzową) oraz z mięśni krtani (zewnętrznych i wewnętrznych).
Podział
W obrębie krtani można wyróżnić następujące odcinki:
- wejście do krtani łączące ją z tylną częścią gardła,
- przedsionek krtani,
- jamę podgłośniową, która przechodzi w tchawicę.
Kształt
Krtań ma kształt trójściennej piramidy, która od góry łączy się z gardłem, a od dołu – z tchawicą. Część chrząstki tarczowatej krtani nosi nazwę jabłka Adama, które znajduje się w przedniej części szyi (jest dobrze widoczne i wyczuwalne). U mężczyzn jabłko Adama jest bardziej wystające niż u kobiet. Wynika to z tego, że części krtani są u nich ustawione pod większym kątem niż u pań.
Głos
Ludzki głos (zarówno mowa, jak i śpiew) to efekt współdziałania aparatu oddechowego, krtani (w której mieszczą się fałdy głosowe) oraz jamy gardłowej, ustnej i nosowej. Powstaje w efekcie drgań warg głosowych wywołanych przez prąd powietrza pochodzący z płuc.
Choroby
Dolegliwości towarzyszące schorzeniom krtani to: suchość i łaskotanie w gardle, trudności z przełykaniem, chrypka, bezgłos, ból w krtani, ból przy połykaniu, skłonność do chrząkania, napady kaszlu i krwioplucie.
Najczęściej występujące choroby krtani to: ostre i przewlekłe zapalenie krtani, polipy krtani, guzki śpiewacze – tak zwana choroba „krzykaczy” (małe zgrubienia błony śluzowej na obu fałdach głosowych, tworzące się zwykle u osób narażonych na nadmierny wysiłek głosowy) i brodawczaki.
Trzy główne objawy, których nie wolno lekceważyć i które trzeba dokładnie zdiagnozować, gdyż mogą być sygnałem poważnych dolegliwości, to chrypka, duszność i ból.
Rady
Gdy masz kłopoty z krtanią, to:
- rzuć palenie i unikaj zadymionych pomieszczeń – dym tytoniowy uszkadza śluzówkę,
- ogranicz spożycie alkoholu oraz mocnej kawy i herbaty – te używki podrażniają i wysuszają śluzówkę,
- unikaj ostrych przypraw i pikantnych potraw – szkodzą podobnie jak alkohol,
- staraj się nie pić ani nie jeść dań bardzo zimnych i bardzo gorących – mogą uszkodzić błonę śluzową gardła,
- Staraj się pić 2,5 litra płynów dziennie. W ten sposób nawilżysz śluzówkę gardła. Jeżeli masz chrypkę spowodowaną przeziębieniem, pij niegazowaną wodę mineralną, napar z rumianku lub siemienia lnianego albo wykonuj płukanki z roztworem soli emskiej,
- nawilżaj powietrze w mieszkaniu i unikaj przebywania w pomieszczeniach z klimatyzacją,
- w miarę możliwości oszczędzaj struny głosowe – staraj się mówić normalnym głosem, unikaj przekrzykiwania się oraz szeptania,
- oddychaj przez nos. Jeśli jest niedrożny, usuń przeszkody (np. zoperuj skrzywioną przegrodę),
- oddychaj przeponą – mniej obciążysz struny głosowe,
- unikaj infekcji górnych dróg oddechowych – one sprzyjają chorobom krtani.