Czasem możemy odczuć niepokojące drażnienie w nosie i wyraźną obecność ciała obcego, które przeszkadza w oddychaniu. Takie objawy mogą być znakiem, że w przegrodzie nosowej pojawił się polip.
Polip jest namacalnym, widocznym gołym okiem tworem, który powstał z błony śluzowej (śluzówki). Czasem określa się go jako masę błony śluzowej lub obrzęk błony śluzowej o charakterze niezłośliwym. Błona ta wyściela od wewnątrz wszystkie narządy i jest przez to odpowiednikiem naskórka, z którym łączy się w okolicach otworów ciała (np. jamy ustnej, nozdrzy).

 

Polip zawiera pewną ilość płynu, a także komórki i gruczoły posiadające nieliczne naczynia krwionośne. Jego kształt bywa różny – może być okrągły lub podłużny; charakteryzuje się sprężystością i jest tworem bezbolesnym. W związku z występowaniem śluzówki w wielu układach (np. pokarmowym, oddechowym), polipy mogą powstawać w wielu miejscach i narządach. Przyjrzyjmy się bliżej niektórym z nich.

 

Polipy nosa

Jakie są przyczyny powstawania polipów w przegrodach nosa? Zazwyczaj pojawiają się w wyniku zapalenia (nieżytu nosa lub zapalenia zatok), ale mogą też być skutkiem alergii, na którą się cierpi. Występowanie polipów na tle alergicznym stwierdzono u 25% chorych. Często pojawieniu się polipa towarzyszy uczulenie na aspirynę i tzw. dychawica (astma) oskrzelowa. Polipy pojawiają się także w mukowiscydozie, określanej też jako zespół Woakesa.

Polipy powstające na tle alergicznym charakteryzują się wiotkością i zabarwieniem bladoróżowym, czasem sinawym; na zewnątrz są lśniące. Z kolei polipy powstające na skutek zapalenia błony śluzowej mają włóknistą konsystencję i kolor żywoczerwony.

W nosie następuje oczyszczanie, ogrzanie i nawilgocenie wdychanego powietrza.

Wewnętrzne okolice nosa są miejscem bardzo wrażliwym na działanie wielu czynników zewnętrznych; mróz, wiatr czy suche powietrze wywołują w szybkim tempie podrażnienia, w efekcie których powstaje nadmiar wydzieliny lub odwrotnie – zaczyna jej brakować (suche powietrze). Kiedy powstaje tam polip, pojawiają się problemy z oddychaniem i może dojść do upośledzenia zmysłu węchu. Obecność tworu zaznacza się łzawieniem, niekiedy bólami głowy, a także wystąpieniem bezbarwnej, ciągnącej się lub ropnej wydzieliny. W wielu przypadkach polipom towarzyszy chrapanie podczas snu, bezsenność i „mówienie przez nos”.

Polipy mogą urosnąć w jednej lub dwóch komorach nosowych w tym samym czasie. Nierzadko wyrastają także w zatokach. Jeśli pozostają długo w jednym miejscu, twardnieją i mogą doprowadzić do zniekształcenia nosa zewnętrznego.

Charakterystycznym tworem jest polip rozwijający się w tylnym nozdrzu (łączącym jamę nosową z tzw. gardłem górnym). Jest to tzw. polip choanalny. Przybiera postać uszypułowanego wzniesienia, wyrastającego z zatoki szczękowej. W wyniku jego obecności zatkane zostaje nozdrze tylne lub część zwana nosogardłem. Czasem może być utożsamiany z przepukliną mózgowo-oponową, guzem złośliwym lub włókniakiem młodzieńczym.

Jedną z przyczyn krwawienia z nosa jest natomiast polip krwawiący przegrody nosa. Jest to ciemnoczerwony, naczyniakowaty nowotwór łagodny wywołany mechanicznym podrażnieniem nozdrzy.

Reklama

 

Rynoskopia i polipektomia

Polipy w okolicy nosowej można stwierdzić podczas badania zwanego rynoskopią. Polega ono na wziernikowaniu nosa; dodatkowo wykonuje się też rentgen zatok przynosowych, aby wykluczyć pojawienie się polipów zatokowych.

Leczenie polipów nosa jest uzależnione od przyczyn powstania. Jeśli są to zmiany na tle alergicznym, konieczne jest ustalenie środka uczulającego pacjenta. Poza tym stosuje się steroidy, środki eliminujące polipowate twory, których skuteczność można zdefiniować dwojako – jednocześnie bowiem likwidują polipy i przyczyniają się do ich nawrotów.

Zazwyczaj jedyną skuteczną metodą na pozbycie się polipa jest jego usunięcie. Wykonuje się to poprzez zabieg zwany polipektomią, z zastosowaniem znieczulenia ogólnego lub miejscowego. Polipektomia wykonywana endoskopowo w przypadku polipów występujących w różnych miejscach organizmu, pozwala na uniknięcie zabiegu operacyjnego (chirurgicznego); jest to bardzo skuteczny i bezpieczny zabieg, zwłaszcza w usuwaniu dużych polipów, mierzących ponad 2 cm.

 

Polip struny głosowej

Do powstania polipa na strunach głosowych przyczynia się głównie zapalenie krtani, często także hiperkinetyczne zaburzenia głosu oraz wszelkiego rodzaju nadużywanie głosu. Jest guzem niezłośliwym, rozwijającym się głównie u mężczyzn w wieku 30–50 lat.

Objawy towarzyszące pojawieniu się polipa koncentrują się na atakach kaszlu, afonii lub dokuczliwej chrypce. Może także dojść do duszności, szczególnie przy powstaniu dużego tworu polipowatego.

Polip struny głosowej można stwierdzić na podstawie wykonanej laryngoskopii. Badanie zazwyczaj wskazuje na obecność polipa na wolnym brzegu struny głosowej. Zazwyczaj posiada on uszypułowany kształt i szeroką podstawę; może mieć charakter surowiczo-obrzękowy lub krwotoczny. Jeśli polip zalega długo w danym miejscu, staje się twardy; dzieje się tak w wyniku zwłóknienia pokrywającego go nabłonka.

Leczenie obejmuje najczęściej usunięcie polipa z zastosowaniem mikrochirurgii; zabieg ma na celu zachowanie struny głosowej oraz mięśnia głosowego.

 

Polip jelita grubego

Polipy tworzą się także w odcinkach przewodu pokarmowego. Do częstych miejsc występowania polipów należy jelito grube.

Zazwyczaj powstanie polipów w narządach wewnętrznych nie powoduje dolegliwości, bólu czy innych wyraźnych objawów. Niekiedy może dojść do lekkiego krwawienia przez odbyt, biegunki lub wydalania zwiększonej ilości gazów.

Polipy są tworami niezłośliwymi, jednak w niektórych przypadkach mogą doprowadzić do powstania nowotworu złośliwego. Najbardziej niebezpieczne są tzw. gruczolaki (nazwane tak z powodu gruczołowatej budowy). Można wśród nich rozróżnić gruczolaka cewkowego, kosmkowego i mieszanego.

Uzłośliwienie polipów może też nastąpić w Zespole Gardnera lub polipowatości rodzinnej (polipowatość oznacza pojawienie się powyżej 100 polipów). 80% ryzyko rozwoju raka jelita grubego jest związane z występowaniem polipa mnogiego, liczącego 6–48 sztuk.

 

Polipy jelita grubego nie mogą być lekceważone, gdyż na raka tego narządu cierpi w Polsce ok. 11 tysięcy osób rocznie (jest to drugi pod względem częstotliwości występowania nowotwór, poza rakiem sutka u kobiet i rakiem płuc u mężczyzn).

Ze względu na możliwość wystąpienia stanu przedrakowego polipy jelita grubego usuwa się chirurgicznie lub endoskopowo. Do popularnych zabiegów zalicza się też kolonoskopię. Polega ona na odcięciu polipa za pomocą pętli diatermicznej lub usunięciu go przez zastosowanie lasera; niekiedy wymagane jest powtórzenie zabiegu, nawet kilka razy. Jeśli na błonie jelita występuje duża liczba polipów (np. w polipowatości rodzinnej) konieczne może być usunięcie całego jelita. Wykonuje się je w trakcie zabiegu kolektomii.

Niestety, w wielu przypadkach eliminacja polipa nie daje gwarancji całkowitego wyleczenia, ponieważ twory te charakteryzuje skłonność do nawrotów.

 

Polip polipowi nierówny

Ze względu na rodzaj i umiejscowienie polipów można wyróżnić te o łagodniejszym przebiegu i takie, które stanowią groźbę przeistoczenia się w nowotwory. Z tych powodów nie powinniśmy lekceważyć zmian w organizmie, które mogłyby wskazywać na powstanie polipa, mimo że większość z nich ulega samowyleczeniu. Bywa czasem i tak, że pacjent, u którego stwierdzono polipa, przychodzi do lekarza w umówionym terminie aby poddać się zabiegowi usunięcia, podczas gdy po polipie nie ma już śladu...

 

Katarzyna Kontusz