Układ oddechowy to przede wszystkim płuca i drogi oddechowe. Jak wiadomo są dwa płuca, a każde z nich jest pokryte opłucną trzewną, która rozdzielona tylko warstwą płynu przylega do opłucnej ściennej, wyściełającej wewnętrzną powierzchnię ścian klatki piersiowej, przeponę, a także śródpiersie. Obie warstwy opłucnej mogą się względem siebie przesuwać. Opłucna trzewna przechodzi w opłucną ścienną we wnęce płuca. Głębokie wcięcia dzielą płuca na płaty. Prawe płuco składa się z trzech, a lewe z dwóch płatów.

 

W warunkach fizjologicznych powietrze wdychane wciągane jest przez nos, gdzie jest ogrzane, nawilżone i oczyszczone. Dalej przechodzi do gardła, które aż do krtani stanowi wspólną drogę dla powietrza i połykanych pokarmów. Od krtani przewód pokarmowy i drogi oddechowe rozdzielają się. Powietrze płynie dalej tchawicą do głównych oskrzeli, a następnie do rozgałęziającego się wielokrotnie drzewa oddechowego płuc. Wewnętrzna ściana tchawicy i oskrzeli jest wyścielona tzw. nabłonkiem oddechowym wyposażonym w rzęski.

Pod pojęciem wentylacji rozumie się przemieszczanie się powietrza w drogach oddechowych. Niezbędną do wymiany gazowej wentylację pęcherzyków zapewniają rytmiczne naprzemienne wdechy i wydechy. Zmiany chorobowe w układzie oddechowym często prowadzą do zaburzeń wentylacji. Można je podzielić na dwie grupy: restrykcyjne oraz obstrukcyjne.

Do obstrukcyjnych zalicza się takie choroby płuc, w których jest przede wszystkim zwężenie dróg oddechowych, w wyniku czego dochodzi do zwiększenia oporu przepływu powietrza.

Do najważniejszych chorób w tej grupie należą: astma oskrzelowa i przewlekłe zapalenie płuc.

 

Astma oskrzelowa

Należy do chorób społecznych. Obecnie uważa się, że jest to zapalna choroba dróg oddechowych z nadreaktywnością drzewa oskrzelowego, przebiegająca ze zmienną obstrukcją dróg oddechowych.

W zależności od czynników wywołujących rozróżnia się dwie postacie astmy:

  • astmę alergiczną egzogenną
  • astmę endogenną, w której wyróżnia się m.in. astmę infekcyjną, astmę powstającą pod wpływem drażniących bodźców fizycznych, chemicznych oraz astmę polekową.

Rzadko stwierdza się czyste postacie astmy, częściej występują formy mieszane.

 

Astma alergiczna egzogenna

Cierpi na nią około 30–50 proc. chorych; w głównej mierze zależy od przeciwciał IgE – zależnych reakcji nadwrażliwości. W ostatnich latach częstość występowania tej choroby narasta. Najróżniejsze alergeny to pyłek roślin, wydaliny roztoczy kurzu domowego, sierść i naskórki zwierząt, itp.

W astmie endogennej nie stwierdza się żadnych swoistych alergenów wywołujących ostre napady duszności. Niezbędnym elementem do powstania choroby jest nadreaktywność drzewa oskrzelowego.

Reklama

 

Leczenie przyczynowe

Jest częściowo możliwe dzięki działaniom ograniczającym kontakt z alergenem wyzwalającym, odczulaniu oraz wiązaniu przeciwciał IgE za pomocą monoklonalnych przeciwciał anty IgE.

 

Leczenie objawowe

Polega na hamowaniu stanu zapalnego i obniżeniu nadreaktywności oskrzelowej oraz zniesieniu skurczu oskrzeli.

 

Leki o działaniu przeciwzapalnym

Ograniczenie reakcji zapalnej w błonie śluzowej oskrzeli w astmie można uzyskać za pomocą substancji hamujących uwalnianie mediatorów oraz glikokortykosteroidów.

 

Leki hamujące uwalnianie mediatorów

Kwas kromoglikanowy (Cronoz, Nalerom, Cromohexal, Intal) oraz nedokronin (aerozol Tilade, Tilarin).

 

Glikokortykosteroidy

Kortyzol i jego pochodne należą do najsilniejszych leków przeciwzapalnych. Miejscowo działające glikokortykosteroidy wziewne są lekami z wyboru w długoterminowym leczeniu astmy. Mogą to być np. dipropionian beklametazonu (Beclazone, Beclocort), budezonid (Budenofolk, Budesonid, Budehin), flunizolid (Syntaris).

 

Leki rozszerzające oskrzela

W leczeniu stanów skurczowych oskrzeli stosuje się: betasympatykomimetyki, teofilinę oraz parasympatykolityki – są to antagoniści receptora muskarynowego.

 

Leczenie alergicznego nieżytu nosa

Alergiczny nieżyt nosa, podobnie jak astma alergiczna, należy do kręgu chorób atopowych. Sezonowy alergiczny nieżyt nosa spowodowany jest przez pyłki, natomiast nieżyt całoroczny przez alergeny, na które pacjent jest narażony przez cały rok. Dlatego alergiczny nieżyt nosa wymaga konsekwentnego leczenia. W przebiegu przewlekłego alergicznego nieżytu nosa mogą wystąpić powikłania i trudno odwracalne zaburzenia – zmiany w obrębie błony śluzowej nosa, przewlekłe zapalenia zatok, zaburzenia węchu. W leczeniu zasadniczo stosuje się leki przeciwhistaminowe.

 

Leki o działaniu wykrztuśnym

Leki o działaniu wykrztuśnym to substancje ułatwiające lub przyspieszające usuwanie wydzieliny śluzowej z oskrzeli i tchawicy. Jako leki wykrztuśne stosuje się następujące substancje i mieszaniny lub grupy substancji: leki zawierające saponiny oraz środki wymiotne, olejki eteryczne, bromheksynę i jej metabolit ambroksol, jak również acetylocysteinę i karbocysteinę.

 

Prof. dr hab. farm. Irena Kozakiewicz