Wahania nastrojów zdarzają się każdemu. To, że smutek i spadek energii ustępują miejsca radości i aktywności, jest sprawą naturalną i nie nosi znamion choroby. Staje się nią wówczas, gdy skrajne zmiany samopoczucia oraz zachowania są intensywne, następują okresowo i naprzemiennie – biegunowo. Wtedy mamy do czynienia z chorobą afektywną dwubiegunową (CHAD), określaną też jako cyklofrenia. Jest to przewlekłe zaburzenie psychiczne, które niekiedy poważnie zakłóca codzienne funkcjonowanie i wymaga leczenia.

 

 

 

 

Od depresji do manii

Typowe dla CHAD biegunowo odmienne stany emocjonalne to depresja i mania (euforia). Dlatego też zaburzenie to nazywa się niekiedy chorobą maniakalno-depresyjną. Objawy manii i depresji występują z różnym nasileniem w dłuższych odstępach czasu lub na zmianę w jednym okresie.

 

Charakterystyka depresji w CHAD:

  • przygnębienie, pesymizm
  • uczucie zmęczenia i niechęć do działania
  • utrata zainteresowań
  • niemożność odczuwania i przeżywania radości

 

Stany depresji idą też często w parze z:

  • brakiem nadziei
  • obniżeniem samooceny
  • poczuciem winy, życiowej porażki, a nawet klęski
  • zaburzeniami poznawczymi – kłopotami z koncentracją i pamięcią
  • trudnościami z podejmowaniem decyzji
  • wycofaniem w kontaktach z ludźmi
  • zaburzeniami somatycznymi – brakiem apetytu, problemami gastrycznymi, spadkiem masy ciała, kłopotami ze snem
  • myślami, a nawet próbami samobójczymi (w nasilonej depresji)

{jum[*20]}

 

Charakterystyka epizodów manii w CHAD:

  • podwyższenie nastroju i dobre samopoczucie
  • niezwykły optymizm
  • wiara we własne wręcz nieograniczone możliwości
  • snucie planów i podejmowanie ryzykownych niekiedy przedsięwzięć w przekonaniu o ich powodzeniu wbrew oczywistym faktom
  • przypływ energii eliminującej zmęczenie nawet po bardzo intensywnie przeżytym dniu
  • łatwość w nawiązywaniu kontaktów
  • przeskakiwanie z tematu na temat w trakcie rozmowy, wielomówność
  • mała potrzeba snu

Łagodniejsza postać manii to hipomania. Trwa krócej i chociaż utrudnia społeczne funkcjonowanie, to jednak nie zaburza go całkowicie, jak mania.

 

Przyczyny CHAD

Choroba rozwija się na podłożu genetycznym. Prowadzi do zachwiania równowagi w neuroprzekaźnictwie regulującym nastrój i napęd. Czynnikami wyzwalającymi pierwsze epizody CHAD są mechanizmy neurofizjologiczne wywołane przez stres. W kolejnych epizodach choroby udział stresu jest już jednak mniejszy.

 

Kto choruje

Zaburzenia afektywne dwubiegunowe pojawiają się u ludzi młodych, 20–30 letnich, a często jeszcze wcześniej – w okresie dojrzewania. Początkiem choroby bywa zwykle epizod depresyjny. Bardzo często mija on niezauważony lub jest marginalizowany przez otoczenie. Prowadzi to nierzadko do rozwoju choroby i do mylnej diagnozy, na przykład do błędnego rozpoznania nawracającej depresji czy głębokiej depresji jednobiegunowej.

 

Problemy z diagnozą

Im wcześniej nastąpi rozpoznanie choroby, tym szybciej zostanie wdrożone właściwe leczenie i tym lepsze będą jego efekty. Choroba afektywna dwubiegunowa, nierozpoznana i nieleczona lub źle zdiagnozowana, systematycznie pogarsza stan chorego.

Niestety, błędy diagnostyczne w przypadku CHAD są na porządku dziennym. Statystycznie 7 na 10 osób z CHAD jest najpierw uznawanych za chorych z ciężkim zaburzeniem depresyjnym. To komplikuje leczenie, gdyż przy depresji oraz przy depresji będącej epizodem CHAD stosuje się inne środki.

Reklama

 

Kryteriami kluczowymi do prawidłowego rozpoznania CHAD są liczba objawów depresji i manii, czas trwania tych epizodów oraz ich wpływ na funkcjonowanie chorego w rodzinie i w pracy zawodowej. Dopiero epizod manii lub hipomanii jest dla lekarza wskazówką, że ma do czynienia z chorobą dwubiegunową i depresją jako jej objawem. O epizodzie manii poinformuje sam pacjent lub jego bliscy, mówiąc po prostu o znakomitym samopoczuciu poprzedzającym okres depresji. Dla chorego i jego rodziny przejawy manii nie stanowią zwykle sygnału choroby. Są dowodem na to, że wszystko jest w jak najlepszym porządku. Do rozpoznania często potrzebne są – oprócz badań laboratoryjnych – także tomografia komputerowa czy rezonans elektromagnetyczny.

W trakcie stawiania diagnozy trzeba wykluczyć choroby tarczycy i schorzenia neurologiczne wywołujące podobne objawy.

 

Leczenie CHAD

Terapia CHAD jest złożona. Obejmuje farmakoterapię środkami normotymicznymi, stabilizującymi nastrój (takimi jak sole litu, walproiniany, karbamazepina) oraz psychoterapię. Leki działają przeciwdepresyjnie i przeciwmaniakalnie, redukując ryzyko nawrotów. Psychoterapia może mieć bardzo szeroki zakres – od psychoedukacji poprzez terapię interpersonalną do poznawczo-behawioralnej.

O powodzeniu leczenia decyduje postawa pacjenta, jego dobre relacje i współpraca z lekarzem i terapeutą, a także wsparcie okazywane przez otoczenie.