Nowotwory przerzutowe.

Przerzuty do kości to najczęściej występujące zmiany nowotworowe w obrębie układu kostnego. Przede wszystkim stwierdzane są u osób powyżej 40. roku życia. Z reguły są umiejscowione w kręgach piersiowych i lędźwiowych kręgosłupa, w miednicy, żebrach, kości udowej i ramieniowej. Przerzuty kostne najczęściej spotykamy w raku piersi, prostaty, tarczycy, płuc, żołądka i nerki. Czasem wcześniej odkrywa się przerzuty kostne, niż stwierdza ognisko pierwotne nowotworu. Niestety, występowanie jakichkolwiek przerzutów świadczy już o uogólnionej chorobie nowotworowej i na ogół wiąże się z niekorzystnym rokowaniem. Znane są jednak przypadki wieloletniego przeżycia osób z rakiem piersi bądź prostaty i przerzutami kostnymi, które zostały poddane odpowiedniemu leczeniu.

Przerzuty kostne najczęściej spotykamy w obrębie kręgosłupa. Dają dość charakterystyczny obraz w badaniach radiologicznych. Objawem klinicznym jest przede wszystkim ból. Czasem dochodzi do złamań patologicznych, czyli powstających bez ewidentnego urazu. Proces niszczenia kości (osteoliza), który towarzyszy przerzutom, prowadzi do zwiększonego poziomu wapnia w surowicy krwi (hiperkalcemii). Dość charakterystyczny dla obecności przerzutów kostnych jest także podwyższony poziom fosfatazy kwaśnej.

W leczeniu stosuje się przede wszystkim radioterapię, ze względu na przeciwbólowe działanie naświetlań. W niektórych przypadkach przeprowadzane są chirurgiczne resekcje pojedynczych przerzutów. Pewne zastosowanie (w przypadku przerzutów raka piersi i prostaty) znajduje także terapia hormonalna. Z uwagi na ogólnoustrojowe, szkodliwe działanie hiperkalcemii, stosuje się leki wiążące wapń. W przypadku zmian patologicznych w kręgosłupie i zagrażającego złamania zaleca się niekiedy stosowanie gorsetów stanowiących zewnętrzne wsparcie dla nadwątlonego szkieletu.

Reklama

 

Nowotwory pierwotne kości

 

Guzy łagodne

Pierwotne nowotwory kości mogą wywodzić się z tkanki chrzęstnej, kostnej i naczyniowej. Najczęściej mają one charakter łagodny. Zaliczamy tu między innymi kostniaki, chrzęstniaki, naczyniaki jamiste i torbiele. W zasadzie wszystkie wymagają leczenia. Polega ono bądź na chirurgicznym usunięciu zmiany chorobowej, bądź na jej naświetlaniu promieniowaniem rentgenowskim. Można zadać pytanie, dlaczego stosuje się agresywne metody leczenia guzów, które przecież nie mają charakteru złośliwego. Po pierwsze w przypadku niektórych guzów łagodnych zachodzi ryzyko zezłośliwienia. Osobnym problemem jest miejscowe zniszczenie kości przez proces nowotworowy, także ten łagodny. Prowadzi ono do zniekształcenia kości, czasem widocznego w postaci guza. Poza tym sprzyja złamaniom patologicznym. Bolesność jest stosunkowo rzadkim objawem łagodnych procesów rozrostowych. 

 

Guzy złośliwe

Pierwotne guzy złośliwe kości występują przede wszystkim u dzieci w okresie wzrostu. U dorosłych zdarzają się na tle choroby Pageta, dysplazji włóknistej kości bądź jako zezłośliwienie guzów łagodnych. Złośliwe nowotwory kości stanowią blisko 7% wszystkich nowotworów złośliwych wieku dziecięcego. Częstość ich występowania rośnie wraz z wiekiem dziecka. Początek choroby jest zwykle mało charakterystyczny. Objawy obejmują ból, obrzmienie, widoczną deformację, ograniczenie ruchomości, bardzo rzadko (w przypadku mięsaka Ewinga) podwyższenie temperatury. Wynik leczenia jest zależny od stadium, w którym nowotwór zostanie rozpoznany. Niestety często opóźnienie w postawieniu właściwego rozpoznania sięga kilku tygodni, a nawet miesięcy, jako że dorośli wiążą występujące u dziecka objawy z urazem, procesem zapalnym bądź bólami wzrostowymi.

Leczenie łączące metody chirurgiczne z wielolekową chemioterapią jest skuteczne w około 50% przypadków. Zabiegi operacyjne polegają na wycięciu chorobowo zmienionego odcinka kości i zastąpienia go wewnętrzną protezą. Pozwala to na zachowanie funkcji kończyny, i co bardzo ważne, nie naznacza dziecka widocznym kalectwem.
Najczęściej występujące złośliwe pierwotne nowotwory kości to mięsak kościopochodny i mięsak Ewinga. 

 

Mięsak kościopochodny

występuje najczęściej między 10. a 20. rokiem życia, raczej nie spotyka się go u dzieci poniżej 3. roku życia. Nowotwór częściej dotyka chłopców. Zwykle pierwszym objawem choroby jest silny, narastający ból, bardzo często w godzinach nocnych. Ból prowadzi do ograniczenia ruchomości zajętej kości. Następnie nowotwór tworzy wyczuwalny, szybko rosnący guz, doprowadzając do deformacji kości. Stosunkowo rzadko dochodzi do patologicznego złamania chorobowo zmienionej kości. W połowie przypadków mięsak kościopochodny występuje w okolicy stawu kolanowego. Zawsze zajmuje części przynasadowe kości długich (typowo kości udowej i ramieniowej). Nowotwór ten daje przerzuty do płuc, co w skrajnie zaawansowanych przypadkach jest pierwszym wykrywanym objawem mięsaka. Rozpoznanie zawsze opiera się na badaniu histopatologicznym materiału pobranego operacyjnie bądź drogą biopsji. W leczeniu wykorzystuje się terapię skojarzoną, dającą szczególnie dobre rezultaty na początku choroby. Po chirurgicznym usunięciu zmienionego chorobowo odcinka kości wszczepia się endoprotezę, a następnie przez dwa lata stosuje chemioterapię wielolekową. 

 

Mięsak Ewinga

to drugi, najczęściej występujący u dzieci nowotwór pierwotny kości. Podobnie jak mięsak kościopochodny występuje najczęściej między 10. a 20. rokiem życia, rzadko przed ukończeniem 5 lat. Także częściej występuje u chłopców. Rozwój mięsaka Ewinga jest jednak znacznie wolniejszy. Objawy choć podobne (początkowo ból, ograniczenie ruchomości i wyczuwalny guz w tkankach miękkich, czasem gorączka) później zwracają uwagę chorego i jego otoczenia. Okres od wystąpienia pierwszych objawów do momentu rozpoznania wynosi zwykle 3–6 miesięcy. Tymczasem najlepsze wyniki leczenia uzyskuje się w przypadkach, gdy leczenie podjęto przed upływem miesiąca. Mięsak Ewinga choć może rozwinąć się w obrębie każdej kości, to w ponad połowie przypadków lokuje się w kości udowej. Stwierdzono, że umiejscowienie ogniska chorobowego wpływa na uzyskiwane efekty leczenia. Mięsak Ewinga jest nowotworem, który stosunkowo szybko daje przerzuty do innych narządów, co pogarsza rokowanie. Najczęściej stwierdza się przerzuty do płuc w czasie pierwszych 6–12 miesięcy trwania choroby. Stosowana terapia jest bardzo agresywna i stanowi połączenie postępowania chirurgicznego, wielolekowej chemioterapii i radioterapii. Dzięki takiemu leczeniu można uzyskać blisko 80% wyleczeń. Niestety w przypadkach, w których obecne są odległe przerzuty nawet bardzo intensywne leczenie prowadzi jedynie do okresowej poprawy.