Ten tajemniczy pierwiastek występuje w przyrodzie w śladowych ilościach. W Polsce gleby są również w niego ubogie. Kiedyś uważany za silną truciznę i kancerogen. Dopiero w połowie XX wieku odkryto, jak ważne funkcje pełni w organizmie. Jest silnym przeciwutleniaczem i razem z witaminami C i E zmniejsza ryzyko nowotworów, choroby wieńcowej, udaru mózgu, zaćmy i zwyrodnienia plamki żółtej – chorób wywoływanych przez wolne rodniki. Jaką jeszcze rolę pełni w organizmie i jakie są skutki jego niedoboru?

 

Selen znajduje się we wszystkich komórkach, ale najwięcej jest go w wątrobie, nerkach, sercu i śledzionie. Rośliny przyswajają selen z gleby i nie są zdolne do rozróżnienia selenu od siarki. Biodostępność związków selenu z pokarmu roślinnego jest niska (rośliny strączkowe, kapustne, zboża), a lepiej przyswajalna jest z produktów zwierzęcych (mięsa, żółtka jaj, ryby i owoce morza). Organizm potrzebuje niewielkich ilości selenu w codziennym pożywieniu. Zaleca się dzienną dawkę 50 mikrogramów (mcg) dla kobiet i 70 mcg dla mężczyzn.

Panowie potrzebują go więcej, ponieważ w jądrach i przewodach nasiennych gromadzi się prawie połowa tego pierwiastka, a podczas wytrysku nasienia tracą go. Dodawany do innych składników o działaniu antyoksydacyjnym poprawia ruchliwość i jakość plemników oraz sprawność seksualną. W połączeniu z cynkiem i witaminą E powoduje zmniejszenie powiększonego gruczołu krokowego.

Reklama

 

Rola selenu w organizmie

Najważniejszą funkcją selenu jest wytwarzanie ważnego enzymu – peproksydazy glutationowej, który ochrania czerwone ciałka krwi i błony komórkowe przed szkodliwym działaniem wolnych rodników, powodujących starzenie i choroby. Wraz z witaminą E wzmacnia układ odpornościowy oraz czynność tarczycy. Pierwiastek ten zapobiega stwardnieniu i odkładaniu się cholesterolu, pomaga utrzymać w normie ciśnienie krwi. Od niego również zależy ukrwienie mózgu, serca i innych narządów. Zwiększa aktywność układu odpornościowego, chroniąc organizm przed infekcjami bakteryjnymi i wirusowymi oraz komórkami nowotworowymi. Łagodzi również objawy menopauzy (np. uderzenia gorąca). Odpowiada za prawidłowy rozwój płodu. Ułatwia usuwanie z organizmu trujących metali – ołowiu, kadmu, srebra. Odpowiednia dawka selenu chroni wątrobę osób uzależnionych od alkoholu przed marskością, a palaczy przed toksycznym działaniem skutków palenia tytoniu. Selen wspomaga leczenie depresji i łagodzi ból.

 

Skutki niedoboru selenu

  • osłabienie mięśni i silne zmęczenie
  • zaburzenia wzrostu
  • wysoki poziom cholesterolu
  • infekcje
  • zburzenia wątroby
  • niedoczynność tarczycy
  • niewydolność trzustki
  • bezpłodność

 

Nadmiar

  • gorączka
  • ostra niedokrwistość
  • atrofia mięśnia sercowego i narządów miąższowych
  • zesztywnienie kończyn
  • ostra próchnica zębów
  • ślepota
  • ślinotok
  • nerwowość, nadpobudliwość, depresja
  • zaburzenia żołądkowo-jelitowe
  • zaburzenia wątroby i nerek
  • metaliczny smak w ustach
  • nudności i wymioty
  • czosnkowa woń oddechu i potu
  • łamliwe paznokcie
  • zażółcenie skóry

 

Źródła w pożywieniu

Najbogatszymi źródłami selenu są orzechy, owoce morza, kraby, homary, langusty, krewetki, łosoś, tuńczyk oraz żółtka jaj. Z mięs: nerki wieprzowe, wątroba, wołowina, filet z indyka. Duże ilości tego pierwiastka zawiera owiec i brązowy ryż, a także otręby, kiełki zbożowe, brokuły, cebula, pomidory, czosnek, grzyby, szparagi, mleko, drożdże.

Dobrym źródłem selenu w postaci selenometioniny są selenowane drożdże, a także suplement diety zawierający koenzym Q10, lecytynę, witaminę E, a także kapsułki z olejem bogatym w nienasycone kwasy tłuszczowe (omega-3) z dodatkiem selenu.