Przy każdym zetknięciu skóry z zimnem, nie tylko przy wyjściu na chłodne powietrze, ale również przy wyciąganiu czegokolwiek z lodówki palce sinieją i bolą. Kurczą się bowiem maleńkie tętniczki, które doprowadzają krew do dłoni i stóp. To objaw często towarzyszący miażdżycy naczyń lub niedoczynności tarczycy. Przypadłość ta znana jest medycynie pod nazwą choroby Raynauda.
Przyczyny choroby nie są znane. Jeśli skurcze naczyń krwionośnych mają bezpośredni związek z innymi chorobami, mówi się o objawie Raynauda.
Może on być skutkiem różnego rodzaju urazów doznanych podczas posługiwania się narzędziami wibrującymi (wiertarką, młotem pneumatycznym). Często uszkodzeniom ulegają same opuszki palców – zdarza się to zawodowym maszynistkom czy muzykom – gitarzystom albo pianistom). Objawy te towarzyszą również wielu chorobom tkanki łącznej, takim jak np. kolagenozy czy też reumatoidalne zapalenie stawów. Objaw Raynauda może również występować w nasilonej miażdżycy.
Zaburzenia krążenia obwodowego odznaczające się skurczem naczyń – m.in. naczyń palców, które stają się bladosine, zimne, bez pulsu, nieporadne i bez czucia – są następstwem miażdżycy tętnic. Objawem takiej patologii są owrzodzenia podudzi, opóźnione gojenie się ran, zaburzenia krążenia mózgowego i nadmierne stężenie lipidów we krwi. Przy długotrwałej chorobie skóra staje się gładka, błyszcząca i napięta, ze skłonnością do zaniku skóry palców. Zwiastunem tej fazy rozwoju choroby są małe bolesne owrzodzenia na koniuszkach palców.
Leczenie zachowawcze
Chorym z łagodnymi objawami lekarze zalecają unikanie sytuacji stresowych, rezygnowanie z używek (alkohol, papierosy), noszenie w zimne dni grubych rękawiczek z jednym palcem, ciepłych skarpet i obuwia z szerszymi noskami, żeby palce nie były unieruchomione lub ściśnięte. Nie wolno moczyć rąk w zimnej wodzie ani dotykać zmarzniętych produktów. Nieprzyjemne objawy łagodzi ponadto łykanie witaminy E i A oraz magnezu.
Chorzy z bolesnymi owrzodzeniami i martwicą palców mogą wymagać doraźnego stosowania antybiotyków i leków przeciwbólowych oraz chirurgicznego opatrzenia ran. Taka sytuacja zdarza się jednak bardzo rzadko, zwykle u chorujących na tzw. twardzinę układową.
Leczenie farmakologiczne
Zwykle stosowane są preparaty o działaniu miejscowym i leki umożliwiające lepsze mikrokrążenie, tj. zwiększające objętość i przepływ krwi w naczyniach. Czasami stosuje się blokery kanału wapniowego, zwłaszcza preparaty o przedłużonym działaniu, gdyż zmniejsza się wtedy ryzyko częstych efektów ubocznych jakimi są bóle głowy i zaczerwienienie skóry z uczuciem gorąca.
Jeżeli leczenie zachowawcze nie pomaga, wówczas można poddać się sympatektomii – operacji wycięcia odcinka nerwu utrzymującego stałe napięcie tętnic.
Małgorzata Szymańska
* * *
Objawy ataku w chorobie Raynauda
- Faza I – końce palców drętwieją i bledną
- Faza II – ich kolor zmienia się na siny
- Faza III – po przywróceniu normalnego krążenia stają się czerwone, następnie barwa skóry wraca do normy. Atak trwa od kilku minut do kilku godzin i połączony jest z uczuciem gorąca oraz narastającym bólem.