Kręgosłup to najważniejszy fragment układu kostnego człowieka. Stanowi rusztowanie dla całego ciała. Wszystkie inne kości i mięśnie są do niego przytwierdzone, dlatego nasz szkielet jest tak zwarty, wytrzymały i odporny na wstrząsy. Kręgosłup chroni przed urazami delikatne narządy wewnętrzne, a wraz z układem mięśni i stawów umożliwia wykonywanie ruchów.
Kości kręgosłupa są magazynem minerałów (głównie wapnia) i pierwiastków śladowych. Zawarty w nich szpik to swoista fabryka wytwarzającą czerwone i białe krwinki oraz płytki krwi.
Budowa
Kręgosłup jest zbudowany z następujących elementów:
- z 33–34 kręgów (do których poprzez obręcz barkową i obręcz miedniczą są dołączone kości kończyn),
- z 23 krążków międzykręgowych (tak zwanych dysków),
- z rdzenia kręgowego wraz z nerwami rdzeniowymi,
- z więzadeł.
Wyróżniamy 5 odcinków kręgosłupa:
- odcinek szyjny – to 7 kręgów utrzymujących głowę,
- odcinek piersiowy – to 12 kręgów utrzymujących żebra,
- odcinek lędźwiowy – to 7 kręgów tworzących tylną ścianę brzucha,
- kość krzyżowa – to 5 zrośniętych kręgów (połączonych z miednicą),
- kość ogonowa – to 3–4 zrośnięte kręgi.
Prosta sylwetka
Poszczególne elementy kręgosłupa są ułożone pod różnymi kątami i tworzą naturalne boczne krzywizny:
- lordozę szyjną,
- kifozę piersiową,
- lordozę lędźwiową.
Umożliwia to amortyzowanie ruchów, a jednocześnie przyjęcie i utrzymanie prostej sylwetki.
Wady postawy
Do najczęstszych wad postawy należą:
- plecy okrągłe,
- plecy wklęsłe,
- plecy wklęsło-okrągłe,
- plecy płaskie,
- boczne skrzywienia kręgosłupa (skoliozy),
- wady statyczne kończyn dolnych.
Do błędów postawy zalicza się między innymi odstawanie łopatek, asymetrię barków, asymetrię żeber i klatki piersiowej.
Najczęstsze choroby
- Zmiany zwyrodnieniowe – dotykają najwięcej, bo aż jedną czwartą osób po 40. roku życia. Ich przyczyną jest stopniowe zużycie krążków międzykręgowych, czyli popularnych dysków.
Objawy: ból w okolicy lędźwiowej, który może promieniować aż do kolana, bóle głowy i osłabienie siły mięśni rąk.
Leczenie: niesterydowe leki przeciwzapalne; ćwiczenia rehabilitacyjne. - Ześlizgnięcie się kręgów – czyli przesunięcie się trzonu kręgu w inne miejsce. Najczęściej dochodzi do niego w najbardziej obciążonym odcinku lędźwiowym.
Objawy: ucisk korzeni nerwowych i związany z tym ból, utrudnione chodzenie, ograniczenie ruchów kręgosłupa. Podczas wywiadu lekarz wyczuwa charakterystyczny „schodek” na kręgosłupie.
Leczenie: leki przeciwbólowe i rozluźniające; rehabilitacja. - Dyskopatia – czyli choroba krążka międzykręgowego. Z upływem czasu ulega on zmianom degeneracyjnym i przemieszczeniu („wypadnięciu”).
Objawy: nagły, tępy ból i ograniczenie ruchomości, często połączone z osłabieniem czucia w obszarze zaopatrywanym przez uciśnięty korzonek nerwowy.
Leczenie: odciążenie kręgosłupa (leżenie), delikatny masaż, leki przeciwzapalne i rozluźniające mięśnie. Dzięki temu „wypadnięty” fragment kurczy się i przestaje uciskać na korzenie nerwowe. Potem – rehabilitacja.
Profilaktyka
Żeby uniknąć problemów z kręgosłupem, należy:
- spać na odpowiednim materacu,
- siedzieć w odpowiedniej pozycji,
- jak najwięcej się ruszać,
- nosić buty na płaskiej podeszwie,
- podnosząc ciężkie przedmioty – zginać kolana, trzymając kręgosłup prosto,
- niosąc ciężkie przedmioty – rozkładać ciężar na obie ręce lub trzymać go przy ciele,
- pracując na stojąco – jedną z nóg kłaść na podwyższeniu lub podwyższyć blat,
- robić przerwy w pracy, w prowadzeniu samochodu,
- badać się i kontrolować wady postawy u dzieci.