Najmłodszy z kłodzkich kurortów znajduje się na terenie Sudetów Środkowych, pomiędzy Górami Stołowymi a Górami Bystrzyckimi. Umowną granicą między tymi górami jest rzeka Bystrzyca Dusznicka, przepływająca przez środek Polanicy.
Zanim Polanica zasłynęła jako miejscowość uzdrowiskowa, dorobiła się wielowiekowej historii. Pierwsze wzmianki zawarte w księgach sądowych miasta Kłodzka pochodzą z 1347 r. Dotyczą one osady otoczonej gęstymi lasami o nazwie Heyde (u Puszczy). Osada ta była prawdopodobnie własnością śląskiego rodu rycerskiego von Glaubitz (Glubos), który rezydował na zamku Szczerba.
Dość wcześnie, bo już w wieku XVI, sławne stały się źródła wód mineralnych. O ich działaniu zdrowotnym i dobrym smaku wspomina kłodzki kronikarz Aelurius w Glaciographii (opisie Ziemi Kłodzkiej). Polanickie wody wożono do odległych miejscowości, sprowadzano je na biesiady i wesela, ale nie wykorzystywano ich leczniczo.
W roku 1595 miejscowość stała się własnością jezuitów, którzy jako pierwsi rozpoczęli również eksploatację źródeł. Na początku XVIII w. zakon wybudował okazały dwór z kaplicą, który zaczął służyć pierwszym kuracjuszom docierającym do Polanicy.
Historia Polanicy jako uzdrowiska zaczęła się w 1828 r. Właścicielem miasta był wtedy kłodzki kupiec Józef Grolms. Dzięki jego staraniom zbudowano pierwszą pijalnię oraz drewniane łazienki. Istniało wówczas pięć źródeł wód mineralnych, ale eksploatowano tylko dwa z nich, najbardziej wydajne, o nazwach Józef i Jerzy. W 1873 r., gdy łazienki kupił wrocławski przemysłowiec Hoffman, przeprowadzono analizy wód polanickich, które dowiodły, iż źródła miejscowe dorównują, a nawet przewyższają pod pewnymi względami uznane już wody dusznickie. Zatem właściciel zbudował tu nową pijalnię wód, dom zdrojowy, teatr i rozległy park. Od roku 1875 systematycznie wzrastała liczba kuracjuszy. Kuracja trwała 4–6 tygodni, a polegała nie tylko na piciu wody, ale i kąpielach mineralnych. W 1904 r. zaczęto eksploatację źródła Wielka Pieniawa.
Na początku XX w. uzdrowisko zakupiła spółka akcyjna Zarząd Uzdrowiska Polanica, która wkrótce przeobraziła miasto w nowoczesny kurort. Latem 1906 r. oddano do użytku komfortowy Dom Zdrojowy (obecne sanatorium Wielka Pieniawa), który wraz z Parkiem Zdrojowym został oświetlony światłem elektrycznym. W 1911 r. ukończono Nowe Łazienki z pijalnią Wielkiej Pieniawy i halą spacerową (obecnie Sala Koncertowa). W tym czasie intensywnie rozwijało się również budownictwo pensjonatowe w modnym wówczas szwajcarskim stylu. We wczesnych latach międzywojennych liczba kuracjuszy dochodziła do 10 000. W latach 1930–1939 nastąpiła stabilizacja w rozwoju Polanicy. Kurort był znany i popularny w całej Europie. W czasach współczesnych uzdrowisko nie zatraciło swego wyjątkowego charakteru.
Dziś ulubionym miejscem spotkań i spacerów jest deptak ciągnący się wzdłuż obydwu brzegów przepływającej prawie przez całe miasto Bystrzycy Dusznickiej. Znajduje się przy nim wiele kawiarenek i galerii, które latem wystawiają stoliki na zewnątrz, nadając temu miejscu szczególną atmosferę.
Nad deptakiem góruje wieża kościoła Wniebowzięcia NMP (1910 r.). Neobarokowo-secesyjna budowla została wzniesiona na miejscu pojezuickiej kaplicy. Dzięki znakomitej akustyce jej wnętrze jest częstym miejscem koncertów. W pobliżu kościoła usytuowany jest najstarszy budynek w mieście – Dwór Jezuicki z 1706 r. (obecnie Zakład Wychowawczy ss. Józefitek). Obok, w budynku stanowiącym kiedyś dworskie zaplecze gospodarcze, mieści się znany w kraju i na świecie Szpital Chirurgii Plastycznej.
Wielką chlubę Polanicy stanowi Park Zdrojowy przylegający bezpośrednio do zabudowy sanatoryjno-pensjonatowej. Zajmuje on powierzchnię ok.13 ha i został wpisany do rejestru zabytków jako dobro kultury. Nie brakuje w nim pomników przyrody, takich jak skupisko rododendronów czy cypryśnik Lawsona (o obwodzie 120 cm). Zieleń parkową latem uzupełniają oryginalne dywany kwiatowe. Park jest miejscem występowania wód leczniczych pozyskiwanych z trzech źródeł: Wielka Pieniawa, Józef I i Józef II.
W Parku Zdrojowym, w okazałym secesyjnym pawilonie z 1911 r., znajduje się pijalnia Wielkiej Pieniawy, z której prowadzi przejście do Sali Koncertowej i kawiarni. W tym reprezentacyjnym miejscu odbywa się wiele imprez kulturalnych, m.in. koncerty muzyki uzdrowiskowej. Do kompleksu przylega Teatr Zdrojowy im. Mieczysławy Ćwiklińskiej (wzniesiony w 1925 r.), wybitnej aktorki, która w latach 60. kilkakrotnie występowała na tej scenie. Przy głównej alei stoi sanatorium z zakładem przyrodoleczniczym Wielka Pieniawa (wybudowany w 1906 r. imponujący gmach o ciekawej architekturze). W centrum parku uwagę przyciąga tryskająca na 12 m fontanna, szczególnie atrakcyjna wieczorem, gdy odbywają się pokazy światło i dźwięk.
W Parku Leśnym – w zachodniej części miasta – natrafimy na betonową rzeźbę niedźwiedzia polarnego (z 1910 r.), która upamiętnia zasięg lądolodu skandynawskiego na Ziemi Kłodzkiej i jest szczególnie lubiana przez dzieci zabierane tu na spacery. Chcąc zrobić nieco dłuższą wycieczkę, warto wdrapać się na Piekielną Górę (533 m n.p.m.), gdzie sprzed leśnej restauracji Piekiełko rozciąga się interesujący widok na ciągnącą się dołem Piekielną Dolinę i kamieniołom w urwisku Wysokiego Kamienia oraz na Góry Bystrzyckie. W dole, u wylotu doliny, znajduje się huta szkła artystycznego, do której można dojść ulicą Wojska Polskiego.
W północnej części miejscowości (Polanica-Sokołówka) – w kierunku dworca kolejowego – warto odwiedzić Muzeum Misyjno-Etnograficzne prowadzone przez zgromadzenie Chrystus Rex. Jego ekspozycja obejmuje przedmioty kultury materialnej ludów Afryki, Oceanii i Ameryki Południowej zebrane podczas wielu prac misyjnych. Ze stoku nad klasztorem rozpościera się przepiękny widok na Masyw Śnieżnika.
Najlepsze ciastka i kawę podają w Cafe Bistro Łucja – tam, delektując się smakołykami, można obejrzeć galerię fotografii. Za to na tańce trzeba się wybrać w okolice parku – do Zdrojowej – gdzie codziennie wieczorem odbywają się dansingi. Na polanickim deptaku często można znaleźć aroniowe przetwory pochodzące z gospodarstw w Górach Orlickich (warto skosztować świetnej nalewki – aroniówki).
Profil leczniczy:
• Choroby układu krążenia
• Choroby układu ruchu
• Choroby układu nerwowego i naczyń obwodowych
• Choroby układu trawienia
Zabiegi sanatoryjne:
HYDROTERAPE UTYCZNE (kąpiele termalne – wannowe i basenowe, masaże podwodne, masaże wirowe, natryski, kąpiele perełkowe)
BOROWINOWE (fasony, kąpiele, zawijania borowinowe)
ELEKTROLE CZNICZE (jonoforeza, interdyn, diadynamik, galwanizacja)
ŚWIATŁOLECZNICZE (laseroterapia, lampy sollux, Bio-V, solaris, bioptron)
MAGNETOTERAPIA (magnetotron)
FIZYKOTERAPIA (ultradźwięki)
INHALACJE (solankowe, jodowo-bromowe)
KRENOTERAPIA (kuracja pitna)
KRIOTERAPIA
KINEZYTERAPIA (gimnastyka indywidualna i zbiorowa)
MECHANOTERAPIA (masaż suchy klasyczny, relaksacyjny, odchudzający, z drenażem limfatycznym, aquavibron)
Naturalne zasoby lecznicze
Do zabiegów leczniczych wykorzystuje się naturalne wody, którymi są słabo mineralizowane szczawy wodorowęglanowo-wapniowe ze śladami radonu. Wody te są znane pod nazwami Wielka Pieniawa i Pieniawa Józefa.
Mirek Osip-Pokrywka