Odpowiedź na pytanie o sprawność wentylacyjną układu oddechowego: tzw. oddechową pojemność płuc, ilość zawartych w płucach gazów i szybkość wydechu – daje wynik prostego, trwającego ok. 5 minut badania spirometrycznego.
Spirometria jest podstawowym badaniem pozwalającym m.in. wykryć jedną z najgroźniejszych chorób cywilizacyjnych: przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, atakującą głównie palaczy. Wykonuje się je również w celu diagnostyki niektórych schorzeń układu oddechowego, np.: zapalenia oskrzeli, rozedmy, czasami też po to, by wyjaśnić przyczyny duszności.
Połączenie badania z próbą wysiłkową pozwala ocenić wydolność zarówno oddechową, jak i krążeniową, a połączenie z próbą farmakologiczną pomocne jest w ustaleniu rozpoznania m.in. astmy oskrzelowej.
Badanie wysiłkowe wykonuje się za pomocą ergometru rowerowego lub ruchomej bieżni. Próby farmakologiczne polegają na wykonaniu pomiarów spirometrycznych po podaniu leków w aerozolu, które kurczą lub rozszerzają oskrzela; umożliwia to ocenę wrażliwości błony mięśniowej oskrzeli na poszczególne leki. Można także stosować „testy prowokacyjne”, polegające na podaniu inhalacyjnie podejrzanego alergenu (substancji prowokującej napad astmatyczny) i spirometrycznej rejestracji przebiegu ewentualnego ataku astmatycznego.
Badanie
Pomiary spirometryczne wykonuje się przy użyciu specjalnych aparatów – spirometrów, połączonych zwykle z komputerem.
W czasie badania pacjent oddycha poprzez ustnik połączony specjalną rurką z aparatem – spirometrem lub spirografem. Czasami pacjentowi zakłada się odpowiedni zacisk na nos, by wydychane powietrze „nie uciekało”, a w całości przechodziło przez ustnik.
Palaczom ku rozwadze
Osoba badana wykonuje kilka oddechów do aparatu, który oblicza stosunek zmierzonych pojemności płuc i szybkości wydechu i porównuje je z normami przypisanymi do wieku, płci i wzrostu. Dlatego przed badaniem do pamięci aparatu spirometrycznego wprowadza się wiek, płeć i wzrost badanego.
Za nieprawidłowe uważane są wyniki poniżej 80 proc. przewidywanej dla pacjenta wartości, ale szczegółowej interpretacji wyniku dokonuje lekarz.
Koniecznie trzeba tutaj przestrzec wszystkich palaczy: ich płuca najprawdopodobniej są dużo starsze niż przewidują normy wiekowe. Główną bowiem przyczyną przedwczesnego starzenia się płuc jest dym tytoniowy. Każdy palący papierosy powinien systematycznie wykonywać badanie spirometryczne. Jeżeli wynik okaże się nieprawidłowy, nie ma innego wyjścia: musi pożegnać się z nałogiem, w przeciwnym razie prawie nieuniknione jest rozwinięcie się ciężkiej postaci POChP. Oznacza to bardzo dokuczliwą duszność, nawet podczas niewielkiego wysiłku.
Aleksandra Orłowska
***
Wynik spirometrii zależy od stanu zdrowia płuc oraz od techniki wykonywania badania. Najlepiej przed badaniem poćwiczyć w domu: głęboki wdech, bardzo silny, gwałtowny wydech trwający ok. 6 sekund.
W badaniu spirometrycznym ważne są 3 wyniki:
– FEV1 (szybkość wydechu),
– FVC (pojemność życiowa płuc),
– stosunek FEV1 do FVC.
Spirometria u ludzi zdrowych może być pomocna w ocenie ich przydatności do pracy w określonych zawodach lub uprawiania sportów.
Badanie może być powtarzane wielokrotnie, u pacjentów w każdym wieku, także u kobiet ciężarnych, ale bez wykonywania prób farmakologicznych i prowokacyjnych.