Na pewno nie są tak spektakularne jak sztuczne serca i zaskakują wręcz swoją prostotą, ale bez nich co roku umierałyby miliony ludzi. Stenty. Co warto o nich wiedzieć?
Pierwsza wzmianka dotycząca stentów naczyniowych pochodzi z 1964 roku. Wtedy to Dotter i Judkins jako pierwsi przedstawili wizję wewnątrznaczyniowego urządzenia, usprawniającego jego funkcjonowanie. Po raz pierwszy użyto go jednak dopiero w 1986 roku. Wtedy to w szpitalu w Tuluzie we Francji dwaj kardiolodzy – Jacques Puel i Ulrich Sigwart – dokonali pierwszej na świecie implantacji stentu u pacjenta.
Konstrukcja
Pod względem budowy stent nie jest niczym nadzwyczajnym – to prosta, mechaniczna konstrukcja. Zwykle jest wykonany ze stali lub stopu chromowo-kobaltowego. Jest niewielką sprężynującą rurką o strukturze siatki. Składają się na nią liczne zygzakowate druciki. Dzięki nim stent może być bardzo elastyczny, co jest szczególnie istotne podczas samego zabiegu jego implantacji. W szczególnych przypadkach stenty obleka się specjalnym materiałem – wtedy mogą służyć jako częściowa proteza naczynia, zwana stentgraftem.
Rusztowanie
Po co właściwie wszczepia się stenty? Te niewielkie sprężynki stanowią „rusztowanie” dla osłabionych naczyń. Najczęściej w wyniku zaawansowanej choroby miażdżycowej wewnątrz nich gromadzi się tak zwana blaszka, złożona głównie z cholesterolu. Obciążone naczynie traci swoją elastyczność i z czasem dochodzi do zamknięcia jego światła. Naczynie zapada się, a przepływ krwi na danym odcinku jest niemożliwy. Następuje groźny dla życia zator. Niestety, najczęściej ma to miejsce wewnątrz tętnic wieńcowych i szyjnych, zaopatrujących mózg w krew.
Działanie
Zanim jednak dojdzie do udaru lub zawału, na ratunek przychodzą właśnie stenty. Potrzeby są bardzo duże, bo – jak wskazują badania – tylko w Polsce ponad milion osób cierpi z powodu choroby niedokrwiennej serca. W większości przypadków winna jest zaawansowana miażdżyca naczyń.
Stent działa bezpośrednio na blaszkę miażdżycową (podczas umieszczania go w naczyniu „przygniata” zastane złogi) i podtrzymuje tętnice. Dodatkowo, od kilku lat, stenty pokrywa się też specjalnymi substancjami (np. rapamycyną), zapobiegającymi osadzaniu się nowych złogów.
Implantacja
Sam zabieg poszerzenia naczynia (angioplastyki) i wszczepienia stentów nie należy do długich i skomplikowanych. Trwa około 30 minut i jest wykonywany w znieczuleniu miejscowym. Lekarz nakłuwa tętnicę (najczęściej w okolicy pachwiny), a następnie wprowadza do niej potrzebne narzędzia. Kiedy prowadnik dotrze do miejsca zwężenia, zanim nastąpi właściwa implantacja, lekarz musi poszerzyć naczynie. Do tego celu używa balonika, który po napompowaniu (powietrzem lub płynem fizjologicznym) „rozpycha” tętnicę. W tak przygotowanym miejscu umieszcza się stent. Na koniec lekarz sprawdza uzyskany rezultat, podając kontrast do naczynia i wykonując zdjęcia rentgenowskie. Gdy wszystko jest w porządku, pacjent otrzymuje leki przeciwzakrzepowe, a kilka godzin bezpośrednio po zabiegu musi spędzić w pozycji leżącej. Z reguły już następnego dnia może opuścić szpital.
Restenoza
Niestety, choć sam zabieg nie wiąże się z dużym ryzykiem powikłań, to obecność w organizmie metalowego ciała obcego nie pozostaje obojętna dla zdrowia. Stent drażni naczynie, co z czasem prowadzi do pokrycia go nową tkanką, tak zwaną neointimą. U około 10 proc. chorych kończy się to powtórnym zwężeniem (restenozą). Zwykle wtedy konieczny jest kolejny zabieg. Jednym ze sposobów na restenozę jest zastosowanie stentów uwalniających leki (DES), zawierających substancję zapobiegającą tworzeniu się tkanki wokół stentu.
Stenty bioabsorbowalne
Prawdziwym odkryciem ostatnich lat są jednak tak zwane stenty bioabsorbowalne. Po raz pierwszy zostały zastosowane w 2000 roku i od razu uznano je za jeden z ważniejszych wynalazków współczesnej kardiologii interwencyjnej. Wykonuje się je z biokompatybilnych polimerów, pokrytych, tak jak w przypadku DES, lekami zapobiegającymi tworzeniu się nowej tkanki. W przeciwieństwie do tradycyjnych stentów, te absorbowalne ulegają całkowitemu rozpuszczeniu po kilku lub kilkudziesięciu miesiącach po implantacji. W tym czasie osłabione naczynie ma możliwość regeneracji i odzyskania swoich pierwotnych funkcji. Neointima przyrasta w sposób kontrolowany i właściwy, a pacjent nie musi stosować długiej terapii zapobiegającej zakrzepom.
Emilia Dominiak
Zawał. Zabójca nr 1
Kiedy nagle do jakiejś części serca przestaje docierać krew następuje martwica jego tkanek, popularnie zwana zawałem bądź atakiem serca. Aż w 90 proc. przypadków jest skutkiem zamknięcia się światła jednej z tętnic wieńcowych, dlatego najbardziej zagrożeni zawałem są otyli mężczyźni po 40 roku życia z wysokim poziomem cholesterolu. Ryzyko zwiększa także nadciśnienie tętnicze i palenie tytoniu.
Głównym objawem ataku serca jest silny promieniujący ból w klatce piersiowej. Jest on piekący i dławiący (przez co często mylony ze zgagą), ale utrzymuje się dłużej niż 20 minut i nie ustępuje nawet po odpoczynku i podaniu nitrogliceryny. U części chorych występuje osłabienie (prowadzące nawet do utraty przytomności), zwiększona potliwość, mdłości, poczucie lęku a w przypadku rozległego zawału – silne duszności.
W przypadku wystąpienia takich objawów należy jak najszybciej udać się do szpitala – odpowiednio wcześnie wykryty i leczony zawał daje duże szanse na przeżycie!
Wstawienie stentów w dobrze wybranym miejscu może zapobiec zawałowi. Natomiast stenty wstawiony po zawale, zmniejszają prawdopodobieństwo ponownego jego wystąpienia.
