Piasek pod powiekami, zaczerwienienie, pieczenie, drapanie, spuchnięte powieki, podwójne widzenie, a nawet światłowstręt – to typowe objawy zespołu suchego oka (dry eye syndrome). Jak je złagodzić? I czy można skutecznie wyeliminować czynniki wpływające na ten stan?
Zespół suchego oka (ZSO) jest zaburzeniem filmu łzowego spowodowanym niedostatkiem wydzielania łez lub ich nadmiernego odparowywania. Problem ten dotyczy co trzeciego pacjenta po 40. roku życia, zgłaszającego się z tymi objawami do okulisty. To dlatego, że wraz z wiekiem zmienia się nasze ciało, a co za tym idzie – inny staje się także skład łez. U zdrowego człowieka film łzowy zawiera trzy warstwy: wodną, lipidową oraz mucynową. Tercet ten zapewnia właściwą wilgotność oka i zapobiega jego wysuszaniu. Brak któregoś z tych składników powoduje niedostateczną ochronę i odżywienie oczu.
Przyczyny zaburzeń
Człowiek mruży oczy z częstotliwością 5–6 razy na minutę. Za każdym razem oko jest pokrywane świeżą warstwą łez. Jeżeli skupiamy wzrok zbyt długo na jednej czynności, np. na oglądaniu telewizji, czytaniu książki, prowadzeniu samochodu lub wpatrywaniu się w ekran komputera, wtedy ograniczamy mruganie nawet do jednego razu na minutę. Film łzowy wyparowuje i nie jest zastępowany nowym, co w konsekwencji prowadzi do wysychania oka.
Zewnętrzne przyczyny ZSO to:
- niska wilgotność i wysoka temperatura pomieszczenia, w którym przebywamy
- częste stosowanie klimatyzacji
- warunki atmosferyczne – słońce, wiatr
- kurz i dym papierosowy
Uwarunkowania
Do czynników wpływających na ZSO zalicza się:
- wiek
- choroby autoimmunologiczne, takie jak: reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), stwardnienie rozsiane (SM), niedoczynność lub nadczynność tarczycy, toczeń i zespół Sjögrena (nasila on zwłaszcza zapalenie gruczołu łzowego oka)
- zażywanie niektórych leków (np. tabletek antykoncepcyjnych lub antyalergicznych)
- zabiegi refrakcyjne
- noszenie soczewek kontaktowych
- długotrwałe używanie kropli do oczu z konserwantami
Problem ZSO pojawia się często u kobiet w starszym wieku, przechodzących menopauzę i stosujących terapię hormonalną.
Diagnostyka
Najbardziej sprawdzoną metodą rozpoznania zespołu suchego oka jest test Schirmera, który określa nasilenie wydzielania łez w oku.
Terapia
Kiedy objawy zespołu suchego oka stają się bardzo dokuczliwe, należy się zgłosić do okulisty, który przeprowadzi badanie za pomocą lampy szczelinowej i dokładnie oceni budowę oka, stan rogówki i wygląd spojówek. Leczenie zespołu suchego oka polega na uzupełnieniu łez specjalnymi preparatami, tak zwanymi sztucznymi łzami dostępnymi w aptece bez recepty. Należy stosować je w każdej sytuacji, gdy spodziewamy się wystąpienia czynnika powodującego zwiększone wysuszenie oka. Przed snem zalecane jest stosowanie leku w postaci żelu, który zabezpieczy oczy na dłużej (ze względu na to, że chwilowo pogarsza on ostrość widzenia, nie należy go stosować w ciągu dnia).
W niektórych przypadkach lekarz może przeprowadzić zabieg operacyjny i założyć tak zwane zatyczki kolagenowe, które mają za zadanie zatkać kanaliki łzowe, aby zahamować odpływ łez.
Profilaktyka
Bardzo ważne jest zadbanie o warunki, w jakich spędzamy większą część dnia (odpowiednie nawilżenie powietrza, częste przerwy podczas pracy przy komputerze czy niezbyt długie przesiadywanie przed ekranem telewizora).
Osoby używające soczewek kontaktowych powinny wybierać preparaty nawilżające oko bez konserwantów (te ostatnie mogłyby uszkodzić delikatny materiał soczewek).