Zaburzenia snu i przymus poruszania nogami połączony z różnymi przykrymi doznaniami to objawy tzw. zespołu niespokojnych nóg. Nasilają się one wieczorem i uniemożliwiają zaśnięcie albo prowadzą do znacznego skrócenia snu i jego przerywania. Chorzy dotknięci tym problemem odczuwają bóle rwące nóg, drętwienia i bolesne kurcze. Chwilową ulgę przynoszą masaże i kąpiele, ale po dłuższej lub krótszej przerwie objawy wracają ponownie. W skrajnych przypadkach bóle są trudne do zniesienia, tak że chorzy rwą stopami pościel, a nawet niszczą materace!
Problem RLS (Restless legs syndrome) jest ciągle niedoceniany. Z tego powodu ogromna większość pacjentów jest leczona niewłaściwie. Zdarza się, że przyczyny choroby błędnie upatruje się w żylakach kończyn, chorobie reumatycznej itp.
W chwili obecnej międzynarodowe badania epidemiologiczne dowodzą, że RLS jest najczęściej istniejącym zaburzeniem ruchowym u człowieka, a liczba przypadków jest wyższa niż choroby Parkinsona. Z powodu braku wiedzy na temat tego schorzenia sami pacjenci, a i ich lekarze, próbują różnych środków i sposobów byle tylko usunąć dokuczliwe objawy. W większości przypadków są to zabiegi bezskuteczne. Aplikowane leki przeciwdepresyjne, uspokajające, nasenne, czy też służące leczeniu zaburzeń w krążeniu żylnym albo włośniczkowym, nie dają żadnych rezultatów.
W piśmiennictwie medycznym rozróżnia się kilka podziałów RLS, przy czym dla pacjentów praktycznie znaczenie mają postacie – stała codzienna i okresowa, występująca maksymalnie raz w tygodniu. Do postawienia właściwego rozpoznania, a tym samym prawidłowego leczenia konieczne jest więc jednoczesne współistnienie kilku objawów. Są nimi:
- przymus poruszania kończynami dolnymi z towarzyszącymi nieprzyjemnymi doznaniami w obrębie nóg,
- nasilenie objawów wieczorem w okresie spoczynku lub snu,
- chwilowa ulga wywoływana chodzeniem, masażem,
- częste występowanie rodzinne w kilku generacjach.
W wielu przypadkach stwierdzono, że przyczyną RLS jest niedobór w organizmie żelaza, zwłaszcza u osób, u których występują krwawienia z przewodu pokarmowego, u kobiet posiadających obfite menstruacje i u zawodowych krwiodawców. W tego typu przypadkach należy dokonać pomiaru stężenia ferrytyny w surowicy krwi. Z chwilą stwierdzenia poziomu żelaza poniżej 20 mikrogramów na milimetr trzeba dokonać suplementacji, najlepiej podając żelazo dożylnie.
Jednakże wśród znacznej części chorych przyczyny schorzenia są nieznane i objawy RLS trzeba leczyć w zupełnie inny sposób. Do najczęściej stosowanych leków należą preparaty służące w terapii chorób Parkinsona i padaczki. Są to słabe opioidy oraz różne kombinacje farmakologiczne. Skuteczność tych środków leczniczych, stosowanych w terapii zaburzeń mózgu, regulacji neurohormonów czy też układu dopaminergicznego dowodzi, że część spośród przypadków, jak dotychczas – jest niezbadana, ponieważ nieznane są do końca zaburzenia centralnego układu nerwowego.
Trzeba jednak z całą otwartością powiedzieć, że do chwili obecnej nie znamy takich badań, które mógłby potwierdzić lub usunąć podejrzenie RLS. Diagnoza możliwa jest do postawienia jedynie w oparciu o starannie zebrany wywiad lekarski i obecność w nim objawów opisanych wyżej.
Dr n. med. Marian Kuźniar
………
TEST
Czy masz zespół niespokojnych nóg?
Przeczytaj umieszczone niżej pytania i odpowiedz na nie:
- Czy często miewasz uczucie swędzenia w środku łydek?
- Czy kiedy leżysz lub siedzisz przez dłuższą chwilę, koniecznie musisz poruszać nogami?
- Czy uczucie to trwa długi czas, a poruszanie nogami jest przymusem, który wcale nie przynosi ulgi?
- Czy przeszkadza Ci to w zasypianiu?
- Czy kopiesz we śnie?
- Czy na Twój niespokojny sen skarżą się Twoi bliscy?
- Czy często budzisz się w środku nocy?
- Czy rano czujesz się niewyspany i zmęczony?
- Czy w podróży musisz przez cały czas poruszać stopami?
- Czy w Twojej rodzinie ktoś miał podobne problemy?
Jeśli na co najmniej 6 z powyższych pytań odpowiedziałeś TAK, cierpisz na zespół niespokojnych nóg.